کودکان سر به هوا مدام به این سو و آن سو می‌روند، و همیشه باعث دردسر خانواده هستند. وقتی والدین، ناگهان می‌بینند کودکشان در کنارشان نیست بسیار مضطرب می‌شوند، حتی وقتی کودک مشغول تماشای مناظر و اکتشاف محیط اطراف باشد. روشن است که سر به هوایی کودکان و به این سو و آن سو رفتن خطرناک است و نه تنها پدر و مادر را می‌ترساند، بلکه وقتی کودک می‌فهمد که «گم شده است بسیار وحشت زده می‌شود. لازم است کودک بداند که مرزها و قوانینی وجود دارند که باید از آنها تبعیت کند. راه حل خلاص شدن از شر این ناپدید شدن ها در طی خرید و گردش و … برنامه‌ریزی پیشاپیش و آموزش حساب شده است.
در ادامه این مقاله از سایت بازی فکری و کتاب کودک و نوجوان ذهن برتر به ارائه راه کارهایی برای درمان سر به هوایی کودکان می پردازیم. با ما همراه باشید.
1- به کودک بیاموزید که همیشه نزدیک شما بماند
هیچ‌گاه، برای این‌که نزدیک ماندن را به کودک خود بیاموزید زود نیست.
2- زود شروع کنید
از همان اولین بار که همراه کودک به بیرون از خانه می‌روید به او بیاموزید که نزدیک شما بماند، حتی اگر دست او را نگرفته باشید. البته شما هیچ‌گاه نباید کودک را تنها بگذارید و یا از او غافل شوید. هرگز نباید جلوتر از کودک راه بروید و خیالتان راحت باشد که کودک حتما پشت سر شما است و گام به گام شما حرکت می‌کند. برای امنیت بیشتر، هم کودک و هم پدر یا مادر باید نقش خود را به درستی ایفا کنند و مراقب باشند که یکدیگر را گم نکنند.
3- قوانین را برای کودک تشریح کنید
هر بار که با کودک به بیرون از منزل می‌روید قوانین را برای او بازگو کنید و به او بگویید که شما چه انتظاری از او دارید و او چه باید بکند. به کودک بیاموزید در محدوده مشخصی بماند و از آنجا فراتر نرود و علت آن را به دقت به او بیاموزید. برای یک کودک بسیار خردسال، ماندن درون محدوده، به معنای رها نکردن دستان شماست و اگر گرفتن دست شما ممکن نبود. برای مثال، وقتی چیزی در دستانتان دارید و یا مشغول پرداخت پول هستید. به کودک بیاموزید لباس شما را بگیرد.
4- برای جلوگیری از سر به هوایی کودکان واقع بین باشید
از یک کودک خردسال، توقع نداشته باشید از یک خرید طولانی مدت لذت ببرد و خسته هم نشود. در چنین خریدهایی معمولا کودک، بی‌تاب می‌شود و اگر سر به هوا هم باشد، شروع به اکتشاف اطراف خود خواهد کرد تا کمی تنوع ایجاد کند. می‌توانید با ایجاد زنگ تفریحی برای او جلوی این مسأله را بگیرید. برای مثال، با خریدن یک خوراکی و سرگرم کردن کودکتان با آن و یا بردن او به بخش فروش اسباب‌بازی سر به هوایی در بسیاری از موارد، نتیجه ساده و مستقیم خستگی مفرط است.
5- رفتارهای شایسته کودک را تحسین و تقویت کنید
به او بگویید دیگر بزرگ شده و این مساله را با رفتار خوبش به شما ثابت کرده است و بدین ترتیب، شما به او افتخار می‌کنید. به کودکتان برای تبعیت از قوانین و ماندن در داخل محدوده تعیین شده، پاداش بدهید. برای مثال، وقتی مشغول خرید طولانی مدت هستید، هر از چند گاهی یک امتیاز مثبت به کودک بدهید و با او قرار بگذارید که در ازای پنج امتیاز مثبت به او یک پاداش بدهید.
6- برنامه‌ریزی پیشاپیش داشته باشید
اگر کودک از بودن با شما لذت ببرد، خسته نمی‌شود و بی‌تابی نمی‌کند و احتمال کم‌تری وجود دارد که برای ایجاد تنوع به این سو و آن سو برود و گم شود.
7- به کودک، روشی برای اندازه‌گیری گذشت زمان بیاموزید
به کودک، کمک کنید تا دریابد بیرون رفتن شما چه قدر طول خواهد کشید، بدین صورت که تمام کارهایی که قرار است انجام شود را به ترتیب شرح دهید. برای یک کودک کم سال می‌توانید طول مدت زمان را به این شکل توضیح دهید: « به اندازه رفتن تا خونه مامان بزرگ طول می‌کشه» یا «به اندازه برنامه کودک» فهرستی از کارهایی که می‌خواهید انجام دهید، تهیه کنید و آن را به کودک بدهید تا پس از انجام شدن هر کار آن را خط بزند. در انتهای این فهرست هم می‌توانید یک کار نامعلوم را با علامت سوال نشان دهید. و در پایان انجام کارها وقتی نوبت به کار نامعلوم و یا «اسرارآمیز» رسید، کودک را با دادن یک خوراکی خوشمزه یا بردن او به جایی که دوست دارد، خوشحال کنید و به او پاداش بدهید.
8- تنوع ایجاد کنید
رفتار خوب کودک را تحسین کنید و بیرون رفتن از خانه را برای کودک، جالب نگه دارید. این کار را می‌توانید با ایجاد تنوع انجام دهید. و در صورت امکان، به کودک زمان استراحت بدهید. همچنین می‌توانید به کودک بگویید: «اگر چند دقیقه دیگر صبر کنی با هم می‌ریم و اسباب‌بازی‌ها رو نگاه می‌کنیم» به کودک اجازه دهید فهرستی از چیزهایی که دوست دارد داشته باشد، تهیه کند تا در صورت امکان، بعضی از آنها را برای روز تولدش برای او بخرید.
9- در طول مدت خرید، برای کودک چیزی با خود به همراه بیاورید که با آن سرگرم شود
به یاد داشته باشید، خرید کردن معمولا برای کودک، کار بسیار خسته کننده و طاقت فرسایی است. بنابراین، برای کودکتان یک اسباب‌بازی یا هر وسیله سرگرم کننده دیگری را به همراه بیاورید. بسیاری از اسباب‌بازی ها برای کودکان خردسال مناسب‌اند مانند عروسک و … ولی کودکان بزرگ‌تر به چیزهایی مثل کتاب فکاهی علاقه بیشتری دارند.
10- به کودک بیاموزید در درون محدوده‌های تعیین شده بماند
این بازی‌ها به کودک نشان خواهند داد که وقتی می‌گویید: «همین جا بمان!» منظورتان چیست.
11- برای جلوگیری از سر به هوایی کودکان با آنها سایه بازی کنید
یکی از بازی‌هایی که برای آموزش نزدیک ماندن به کار می‌آید این است که از کودک بخواهید در «سایه» شما بماند. بدین ترتیب که وقتی شما حرکت می‌کنید و سایه‌تان نیز حرکت می‌کند، او باید داخل سایه شما باشد و اگر بیرون از سایه بماند، بازی را می‌بازد. بازی دیگری که می‌توانید ترتیب دهید به این صورت است که کودک می‌تواند آن قدر از شما دور شود که قبل از این‌که شما با شماره ده بشمارید، بتواند به شما برسد و دستش را به شما بزند در غیر این صورت بازی را می‌بازد.
12- از پیامدهای مثبت و در صورت نتیجه نگرفتن از پیامدهای منفی استفاده کنید
اگر پیامدهای مثبت مانند تشویق و تحسین و پاداش را آزمایش کرده‌اید و نتیجه نگرفته‌اید، پیامدهای منفی تعیین کنید و در صورت لزوم، آنها را به کار برید. و بار دیگر که بیرون می‌روید کودک سر به هوا را با خود نبرید، البته این کار در صورتی مفید است که کودک دلش بخواهد با شما بیرون بیاید.
13- از اخراج موقت استفاده کنید
کودک سر به هوا را به قسمتی از فروشگاه که کودک دوست ندارد، ببرید. مثلا، او را به یک گوشه دور افتاده و یا قسمت لوازم خانگی ببرید وادار کنید که برای مدت معین آنجا بماند. البته، واضح است که شما باید او را زیر نظر داشته باشید.
14- برای جلوگیری از سر به هوایی کودکان از امتیازهای منفی استفاده کنید
قبل از بیرون رفتن، با کودک، قرار بگذارید که اگر تعداد مشخصی امتیاز مثبت کسب کند هدیه دلخواهش را که البته معقول است برای او می‌خرید و هر‌بار که از شما دور شود یک امتیاز منفی خواهد گرفت که باعث از بین رفتن یک امتیاز مثبت می‌شود.
به شما توصیه می کنیم مقالات زیر را بخوانید:
جلوگیری از شیطنت کودک در مکان های عمومی
آیا خیالبافی کودکان نگران کننده است؟
چگونه به کودکان فراموش کار کمک کنیم؟
کودکی که نمی‌تواند آرام بنشیند