به نظر میرسد که پشت بعضی از کودکان یادداشتی با این مضمون گذاشته شده است که: «مرا آزار و اذیت کنید، سربهسرم بگذارید». آنها به طریقی به کودکان دیگر میفهمانند که سوژههای خوبی برای دستانداختن و عصبانیکردن هستند. نقاط ضعف آنها بسیار مشخص است و همه میدانند که آنها بسیار حساس هستند.
هرکجا که میروند، این مشکل نیز با آنها میرود، زیرا «پوست آنها بیش از حد نازک است!» و واکنشهای آنها بیش از حد شدید هستند. کودکان، میتوانند نسبت به یکدیگر بسیار بیرحم باشند. راه علاج کودکانی که معمولاً توسط کودکان دیگر اذیت و آزار میشوند این است که به آنها راههای جدیدی را برای واکنش نشاندادن نسبت به سربهسرگذاشتن دیگران، بیاموزید.
در این مقاله از ذهن برتر می خواهیم به شما روش هایی را برای جلوگیری از اذیت و آزار کودک بیاموزیم.
1- وقایع را تجزیه و تحلیل کنید
شما میتوانید به کودک، کمک کنید تا دریابد که سربهسرگذاشتن کاری مسخره است. درمورد جملاتی که کودک را آزار و اذیت میکند، به گفتگو بپردازید.
2- برچسبهای حرفی را که اذیتکنندگان به کار میبرند، مشخص کنید
تمام حرفهای عذابآوری را که کودک به خاطر میآورد، بنویسید و سپس مواردی را که خودتان به یاد میآورید، به آن بیفزایید. چند روز متوالی، این حرفها را ثبت کنید.
3- حرفها یا لقبها را تقسیمبندی کنید
بعضی حرفها یا نامها آنقدر بچهگانه، و یا به روشنی نادرست هستند که هر دوتان میتوانید به آنها بخندید؛ مانند: «کلّهات برعکسه» «مادرت پوتین سربازی میپوشه.» برای کودکتان توضیح دهید که لازم نیست در چنین مواردی از خودش یا خانوادهاش دفاع کند، و این حرفها بیمعنا هستند و ارزش پاسخگویی را ندارند.
با این حال، اگر حرفهای کودکان دیگر به نظر صحیح میرسند، نظیر: «پات بو میده» یا «دماغت قد یه پرتقاله»، کودک باید بیاموزد، طوری پاسخ دهد که باعث بازداشتن مسخرهکننده شود. اینگونه رفتار میتواند به معنای تغییر در رفتار و یا پیداکردن یک «پوست کلفت» باشد.
4- حساسیت کودک را نسبت به دستانداختن، کاهش دهید
به کودک بیاموزید که با اصلاً پاسخندادن، به دستانداختن دیگران خاتمه دهد.
5- موقعیت آزار و اذیت را نمایش دهید
بگذارید کودک، نقش اذیتکننده و والدین نقش کسی را که دست انداخته میشود، ایفا کند. اجازه دهید کودک، با همان جملاتی که درمورد خودش به کار رفته است پدر و مادرش را دست بیندازد. این کار به او کمک میکند که به چنین رفتارهایی عادت کند و همچنین فرصتی مییابد تا درمورد بیتوجهی به آنها، درسی بگیرد. با رفتار خود، نشان دهید که چهطور به اینگونه رفتارها واکنش نشان نمیدهید و صرفاً سرتان را برمیگردانید و میروید.
6- تمرین کنید
اکنون، نقشها را عوض کنید و بگذارید کودک، نقش قربانی را بازی کند. به او چند حرف ملایم بزنید و لقبهایی بدهید و او را وادارید که تمرین کند به آنها بیتوجهی نشان دهد. از روی فهرستی که قبلاً تهیه کردید، عمل کنید و ناراحتکنندهترین حرفها را در آخر آن بیاورید.
هدف شما این است که کودک آنچنان به این رفتارها عادت کند که بهطور خودکار به آنها پاسخ ندهد. او را تشویق کنید. در این هنگام اگر کودک، واکنش عاطفی از خود نشان داد، جلسه را متوقف کنید و یا به جمله ملایمتری برگردید.
7- به کودکتان روشهای کسب آرامش تدریجی را بیاموزید
روشهای کسب آرامش تدریجی را آموزش دهید و به او یادآوری کنید هنگامی که میخواهد آرام بماند، آنها را به کار گیرد.
8- پاسخ جدیدی را به کودک، آموزش دهید
گستره پاسخها را افزایش دهید و جایگزینهای ممکن را تمرین کنید.
9- نقش بازی کنید
یکبار دیگر وانمود کنید که شما قربانی هستید و کودک میخواهد شما را دست بیندازد. پاسخهای مختلفی را تمرین کنید: «مسخره است. مادر من اصلاً چکمه نداره» و یا اینکه این رویکرد را بیاموزید: «من میدونم که چه هدفی داری، ولی به اون نمیرسی. من تصمیم ندارم از کوره در برم.»
ما راه دیگری یافتهایم که دستاندازنده را در وسط کار متوقف میکند، به طوری که وقتی کودک دیگری در حال چرت و پرت گفتن است، از او بپرسد: «منظورت از این حرفها چیه؟» یکبار کودک هشت سالهای همین سؤال را پرسید.
کودک اذیتکننده خیره به او نگاه کرد و گفت: «نمیدونم!» ترانة «سنگ و چوب میتونه استخونای منو بشکنه، ولی حرف به من آزاری نمیرسونه» ظاهراً از قدیمالایام، بر روی کودکان زیادی، مؤثر بوده است. گاهی بهترین دفاع کودک میتواند پاسخی مناسب و خوب باشد. یک زبان سریع، ابزار خوبی است. به کودک کمک کنید تا پاسخهای مناسبی را بیابد و سپس استفاده از آنها را با او تمرین کنید.
10- موقعیت آزار و اذیت را شبیهسازی کنید
با استفاده از جملههایی که به صورت فهرست درآوردهاید، کودک را وادارید که پاسخها را تمرین کند؛ با انتخابهایی شروع کنید که برای کودک راحتتر هستند.
11- با یک همپیمان، تمرین کنید
یک خواهر یا برادر و یا یک دوست خوب، ممکن است مایل به کمک باشد. اجازه دهید با همدیگر، موقعیتها را دوباره از نو، اجرا کنند. ممکن است به آنها بسیار خوش بگذرد!
12- برای تمرین، به ملایمت و بیهوا کودک را دست بیندازید
زمانی که چنین به نظر رسید که او میتواند پاسخ مناسبی بدهد، رفتار دوستانهتان را کمی غیر دوستانهتر هم بکنید.
13- کودک را وادارید که گزارش کند
کودک را وادارید که تجربیات واقعی زندگی را با شما درمیان گذارد و به شما بگوید چهطور برخورد میکند و چه احساسی دارد؟ و کودک آزاردهنده، چهطور به این پاسخهای جدید او واکنش نشان داده است؟
14- نادیدهگرفتن را پیشنهاد کنید
کودک را متوجه سازید که ممکن است همبازیاش، زمانی که میبیند دیگر تلاشهایش مؤثر نمیافتند، به سختی تلاش کند تا او را از کوره در ببرد. برای او توضیح دهید که باید قاطع باشد و به چرت و پرتها توجه نکند. بدین ترتیب، کودک یاوهگو به زودی کنار خواهد کشید. راه دیگری را به او پیشنهاد دهید.
به کودک کمک کنید تا مؤثرترین پاسخ نسبت به دستانداختن را انتخاب کند و بررسی کند که کدامیک از آنها بهتر است. صرفاً، هدف آن نیست که یاوهها را متوقف کنید، بلکه میخواهید که دفعات آنها را نیز کاهش دهید.
15- تلاشهای کودک را تقویت کنید
زمانی که کودکتان روش مؤثری را یافت، او را مورد حمایت و تشویق خود قرار دهید. فرض کنیم او همیشه زمانی که برادرش سر میز شام سربهسرش میگذاشت، فرار میکرد؛ ولی حالا بردبارانه مینشیند و شام میخورد. این رفتار گاهی در مسیر درست است. این مسأله را به او بگویید.
فرض کنیم وقتی کودکی، «جک» را برای موهای فرفریاش دست انداخت، «جک» از او کناره گرفت و رفت. در این هنگام به او، بگویید چه کار مشکلی انجام داده است و شما چهقدر افتخار میکنید که آنگونه رفتار کرده است. سپس، یک خوراکی با همدیگر بخورید.