این پیش آمده که ناهار خوردن را فراموش کنیم و یا چترمان را گم کنیم، امری طبیعی است که بعضی از ما به آن عادت نیز کردهایم. کودکان به ویژه مستعد فراموش کاری یا گم کردن هستند که گرچه یک رخداد طبیعی است اما در عین حال، کلافهکننده، وقت گیر و گران نیز هست. صدای کودکانهای پای تلفن میگوید: «مامان، من کفشهای ورزشی ام رو فراموش کرده ام، میتونی اونارو به مدرسه بیاری؟» یا این که: «کفش های ورزشی من کجاست؟ یادمه که اونو به خونه آوردم.» معمولا تا هفت سالگی، این والدین هستند که تمام چیزها را برای کودکشان به خاطر میآورند.
بعد از آن، والدین فرض را بر این میگذارند که کودکان میتوانند به طور فرایندهای مسئولیت قبول کنند. با این حال، معمولا کودکان بزرگتر به خود اجازه میدهند که فراموش کار باشند زیرا میتوانند برای جبران آن، به امید پدر و مادرشان باشند. بعضی از کودکان بسیار حواس پرت هستند و تنها هنگامی به یاد میآورند که دیگر کار از کار گذشته است. حواس پرتی میتواند نشانه بیماری اختلال در توجه باشد ولی معمولا صرفا یک علامت فراموش کاری است. به خاطر آوردن و از پیش برنامه ریزی کردن، مهارتهایی هستند که باید پرورش یابند.
سعیکنید با راه حلهایی که در ادامه این مقاله از ذهن برتر ارائه می شود، به کودک کمک کنید که کمتر فراموش کند.
1- همین الان شروع کنید و از گم کردنهای بعدی پیشگیری کنید
یک الگوی سازماندهی و یک برنامه برای عمل ترتیب دهید که روند استقلال و مسئولیت پذیری را پرورش دهد.
2- به کودک جای مشخصی برای نگهداری وسایلش بدهید
اطمینان حاصل کنید که کودک جا لباسی اختصاصی و جای به خصوص برای اسباب بازیها و کتابهایش، دارد. به این جاهای اختصاصی برچسب بزنید و از همان ابتدا از آنها به طور مداوم استفاده کنید. کودک از شما تقلید خواهد کرد و در نتیجه، مهارتهای سازماندهیاش رشد خواهند کرد.
3- از تحسین استفاده کنید
هنگامی که کودک دنبال چیزی میگردد و آن را در جای مخصوصش پیدا میکند، او را برای قرار دادن شیء در جای مناسب تحسین کنید. هنگامی که کتش را به جا لباسی آویزان میکند و یا این که یک اسباب بازی را در جای خودش قرار میدهد، نکاتی را درباره بازدهی کارش و اینکه چقدر آسانتر دفعه بعد میتواند کتش یا اسباب بازیش را پیدا کند، ذکر کنید.
4- به او آموزش دهید که از پیش برنامه ریزی کند
با بزرگتر شدن کودک، راهبردهای سازماندهی خودتان را به او نشان دهید (این امر ممکن است مستلزم این باشد که خودتان چنین مهارتهایی را به دست آورید). به کودک یک تقویم بدهید و در بعدازظهر روزهای آخر هفته برنامه هفته آینده را مرور کنید و به او کمک کنید که فهرستی از چیزهایی که باید به یاد داشته باشد را تهیه کند. بر روی تقویم ساعات و روزهای مهمانیها و قرارها را ثبت کنید. گاهی یک فهرست یادآور روزانه نیز کمک میکند. تمام موضوعاتی را که کودک باید در آن روز به یاد بیاورد، ثبت کنید. فهرست را روی آینه، یخچال یا کتابچهاش بچسبانید و به او یادآوری کنید که به آن نگاه کند!
5- روشهای یادآوری را به کودک بیاموزید
روشهای مختلفی وجود دارد که براساس آن، میتوانید به کودکتان آموزش دهید که به جای فراموش کردن، به خاطر بیاورد. این کار را به او از طریق نقش بازی کردن، تمرین مثبت و الگو قرار دادن آموزش دهید.
6- آیا من چیزی را فراموش نکرده ام؟
به کودک خود آموزش دهید که قبل از ترک خانه بایستد و از خودش بپرسد آیا من چیزی را فراموش نکرده ام؟ در مقابل درب توقف کند، تا ده بشمارد و اطمینان حاصل کند که چیزی را جانگذاشته است. این کار را با وادار کردن کودک به جستجوی بدنی خودش کامل کنید.
7- جستجوی بدنی
به او یاد دهید که بدنش را از فرق سر تا نوک پایش وارسی کند و به دنبال اشیاء فراموش شده بگردد. «آیا کلاه، عینک، ژاکت، کیف، کتابها، دستکش، جامدادی و… را با خود برداشتهام؟
8- جستجوی اطراف
به او نشان دهید که چطور به دنبال چیزهایش بگردد و توجه کنید که آیا او میتواند با چشم یکی از وسایلش را که جا گذاشته است نشان دهد یا نه. به او یاد دهید از چیزهایی که میبیند به عنوان نشانهای برای به یاد آوردن چیزهای دیگر استفاده کند. برای مثال، دیدن تکلیف شب بر روی تخته سیاه پیش از ترک کلاس، به او یادآوری خواهد کرد که چه چیزهایی را برای انجام تکلیف شب بردارد.
9- یک فهرست تهیه کنید
فهرستی از اشیایی که باید در آن روز به خاطر آورده شوند، تهیه کنید و کودک را وادارید که آن را در جایی که به آسانی دیده شود، نگه دارد تا بدین وسیله چیزها را به خاطر بیاورد. تکههای کوچک برچسب (اتیکت) برای این منظور مناسب هستند.
10- به او اجازه دهید که راههای خودش را برای به یاد آوردن پیدا کند
یکی از کودکانی که ما میشناختیم، عادت داشت تکالیفی را که میبایست در منزل انجام دهد، هر روز در دفترچهای یادداشت کند. ولی معمولا فراموش میکرد که دفترچه را با خودش به منزل ببرد. به تدریج آموخت که تکالیف را کف دستش بنویسد. زیرا امکان فراموش کردن، آن تقریبا وجود نداشت! گاهی نمیتوانید به روشهای ابداعی کودک اعتراضی کنید.
11- از پیامدهای طبیعی استفاده کنید
مؤثرترین راه برای یاد آوری، به خاطر آوردن پیامدهای فراموش کاری است. کودکان معمولا بسیاری از چیزها را به خاطر نمیآورند، زیرا پدر و مادرشان به جای آنها این کار را انجام میدهند: «ما نمیخواهیم که «جو» راکت تنیسش را گم کند، بنابراین به جای او آن را به خاطر میآوریم. چون اگر آن را گم کند، مجبور خواهیم شد برای او راکت دیگری بخریم.» «چون نمیخواهیم مجبور شویم کفشهای ورزشی را به مدرسه ببریم، به «ماری» یاد آوری میکنیم که وقتی دارد به کلاس میرود، آنها را با خودش ببرد.» ولی این کار، عادت ماری یا جو را تغییر نخواهد داد. اگر اجازه دهیم که آنها نتایج فراموشکاری را تجربه کنند، کار درست خواهد شد.
12- نقش حافظه کودک را برعهده نگیرید
اگر کودک دستکشهایش را فراموش کرد، بگذارید همان طور بماند. ممکن است او نتواند آن روز در بازی شرکت کند. به مدرسه نروید و آن را برای کودک نبرید.
13- فراموش کردن را مشکل ساز کنید
اجازه دهید که او در صورت امکان خودش شیء فراموش شده را پیدا کند. او میتواند برای پیدا کردن اشیاء گمشده تلفن بزند و یا این که به جایی برود که در صورت لزوم با همراهی شما باشد، ولی خودتان هیچ تلاش غیرلازمی را انجام ندهید.
14- از تصحیح بیش از حد استفاده کنید
هنگامی که کودکتان چیزی را فراموش یا گم میکند، او را وادار کنید روشهای به خاطر آوردن را چند بار در حضور شما تمرین کند. اگر جک عادت کرده است نهارش را فراموش کند، میتوانید درست قبل از رفتن او از خانه این موضوع را به او یادآور شوید، ولی بعدا او را وادار کنید که سه بار بیرون آوردن غذا از یخچال و گذاشتن آن در کیف مدرسهاش را تمرین کند. اگر سوزان کتش را در مدرسه جا میگذارد او را وادار کنید که نقش جستجوی بدنی را بازی کند (مثلا وانمود میکند که در مدرسه یا خانه یک دوست در حال بازی در یک فیلم است.)
15- بلافاصله اشیاء گم شده را تهیه نکنید
کودک را وادارید که با انجام دادن کارهای بیشتر در منزل، بهای آن را بپردازد. یا این که او را وادار کنید که از پس انداز و یا پول توجیبیاش دست کم قسمتی از بهای آن را بپردازد.
16- کوششهای دراز مدت کودک را تحسین کنید
کودک خود را برای مسؤلیتی که پذیرفته است تحسین کنید. یادداشتی از تعداد روزهایی که چیزی جا گذاشته شده یا گم شده است تهیه کنید. او را برای استفاده از روشهای به خاطر آوردن تحسین کنید. روی کارهای خوب تأکید کنید: «میدونی که سه هفته است که نهارت رو فراموش نکردی؟ این کار رو ادامه بده. شرط میبندم که میتونی رکورد رو بشکنی.»